2021-01-26 15:42:27
სიმსივნის მკურნალობის პერსონალიზებული გზა

კლინიკური მედიცინა თანდათანობით გადადის ზუსტი მედიცინის ერაში, სადაც მოლეკულური ინფორმაცია საშუალებას იძლევა მკურნალობა გახდეს პერსონალიზებული და მორგებული პაციენტის სიმსივნის გენომზე.

ისევეროგორც თითოეული ინდივიდიცალკეული სიმსივნეც უნიკალურიაამიტომ, იცვლება მიდგომებიც მკურნალობის დარგში და თითოეული პაციენტისთვის მხოლოდ მასზე მორგებული მკურნალობის არჩევანის საშუალება ფართოვდება.

უახლესი სამეცნიერო და სამედიცინო გამოკვლევების წყალობით, ამჟამად ჩვენ მეტი ვიცით დნმ-ის მუტაციების შესახებ, რომლებიც იწვევენ სიმსივნეს.

 თავდაპირველად განვმარტოთ, თუ რას ნიშნავს დნმ-ის მუტაცია, იგივე ცვლილება. დნმ არის კოდი, რომელშიც ჩაწერილია მთელი ინფორმაცია ჩვენი ორგანიზმის შესახებ. თუ ეს კოდი დაირღვევა, მაშინ ინფორმაციაც სხვაგვარი მიეწოდება ჩვენს ორგანიზმს და სწორედ ეს წარმოადგენს სიმსივნის განვითარების მიზეზს. ამდენად ხვდებით, თუ როგორი მნიშვნელოვანია ამ გენური მუტაციების, იგივე ცვლილებების დროული აღმოჩენა.

სიმსივნურ ქსოვილში მუტაციების გამოვლენით, ექიმს ეძლევა მეტი შესაძლებლობა ზუსტად შეარჩიოს პაციენტზე მორგებული - პერსონალიზებული მკურნალობა. თუმცა, არსებობს შემთხვევები, როდესაც არ ხერხდება მუტაციის გამოვლენა. თავისთავად, ესეც არის ძალზედ მნიშვნელოვანი ინფორმაცია, რაც, ასევე, დიდ როლს თამაშობს მკურნალობის სწორად წარმართვაში, რათა გამოირიცხოს უსარგებლო თერაპია.

არსებობს ლაბორატორიული კვლევის რამდენიმე მეთოდი, რომლებიც მოწოდებულია სიმსივნური უჯრედების დნმ-ში მუტაციის გამოსავლენად, რომელთაგან ყველაზე სრულყოფილ და ამომწურავ ინფორმაციას იძლევა ე.წ ახალი თაობის სექვენირების მეთოდზე დაფუძნებული კომპლექსური გენური სექვენირების ტესტები, რომლებიც ბოსტონში- ფაუნდეიშენ მედიცინის ლაბორატორიაში ხორციელდება. ჩვენ მას მოკლედ ეფემაითი (FMI) მოვიხსენიებთ.

დღეს, უკვე, ქართველი პაციენტებისთვისაც შესაძლებელია ამ ტესტების ჩატარება და ჩვენს ექიმებსაც დაუგროვდათ გარკვეული პოზიტიური გამოცდილება ამ კუთხით.

 სხვა კვლევებისგან განსხვავებით, ეფემაის (FMI)  კომპლექსური გენური პროფილირების ტესტებით (CGP) შესაძლებელია სიმსივნის გენომის იმ რეგიონების გამოკვლევაც, რაც სხვა ტრადიციული მეთოდებით შეუძლებელია. იგი გვაწვდის ინფორმაციას, რომელიც გვეხმარება მკურნალობის სწორად წარმართვაში, რაც თავის მხრივ უზრუნველყოფს კლინიკური გამოსავლის გაუმჯობესებას მაშინაც კი, თუ  გამოვლინდება ისეთი მუტაცია, რომელზე მიმართული მკურნალობაც არ არსებობს. მოკლედ რომ ვთქვათ,  კვლევის შედეგი გვეხმარება მოქმედების სწორი კურსის შერჩევაში.

სიმსივნის გენომის კომპლექსური ანალიზი- ერთი ტესტით, ახდენს სიმსივნესთან დაკავშირებული 324 გენის და სხვადასხვა სიმსივნური ბიომარკერის შესწავლას. ამის შემდეგ ექსპერტთა გუნდი შეაფასებს  სიმსივნური ქსოვილის ნიმუშს, გააანალიზებს მუტაციების კვლევის შედეგებს, რის საფუძველზეც მოამზადებს კომპლექსურ დასკვნას (რეპორტს), რომელიც ემყარება უახლეს სამეცნიერო მონაცემებს. მასში მითითებული იქნება ოპტიმალური მკურნალობის კურსი: იქნება ეს თარგეთული თერაპია, იმუნოთერაპია, თუ კლინიკური კვლევა.  საკვლევი მასალის მიღებიდან ბოსტონში, ეფემაის (FMI)  ლაბორატორიაში, საბოლოო რეპორტი მოგვეწოდება დაახლოებით 14 დღეში.

ვინაიდან კიბოს მკურნალობა სულ უფრო კომპლექსური ხდებაამდენად ძალიან მნიშვნელოვანია მეტი და მეტი სამიზნე გენების აღმოჩენა, რათა   აფართოვდეს მკურნალობის არჩევანი.

არსებობს სიმსივნის მკურნალობის სხვადასხვა მიმართულება, როგორიცა: ქირურგიული, სხივური თერაპია, ქიმიოთერაპია, თარგეთული (დამიზნებითი) თერაპია და იმუნოთერაპია. თარგეთული თერაპიის ძირითად სამიზნეს წარმოადგენს სიმსივნური უჯრედი დნმ-ის გარკვეული ტიპის მუტაციით. იგი განსხვავდება არა-თარგეთული თერაპიისაგან, როგორიცაა მაგალითად ქიმიოთერაპია, რომელსაც არ ახასიათებს სპეციფიურად მიზნობრივი ზემოქმედების უნარი სიმსივნურ უჯრედებზე, რის გამოც აზიანებს სწრაფად მზარდ ჯანმრთელ უჯრედებსაც. ანუ მარტივად რომ ვთქვათ, თარგეთული თერაპია, არა-თარგეთულისგან განსხვავებით, მიზანმიმართულად ებრძვის დნმ-ის სპეციფიური მუტაციების შემცველ სიმსივნურ უჯრედებს.  აქედან გამომდინარე, ხვდებით, თუ როგორი მნიშვნელოვანია დროულად მოხდეს იმ მუტაციების გამოვლენა, რომელზე დაყრდნობითაც დროულად შეირჩევა, სწორედ, კონკრეტულ პაციენტზე მორგებული თერაპია. ჩვენ ხომ პერსონალიზებული მედიცინის ერაში შევდივართ და თითოეული პაციენტისთვის სწორედ პერსონალიზებული მკურნალობა იქნება მიწოდებული. ამის საშუალებას კი გვაძლევს ეფემაი.

აქედან გამომდინარე, სასურველია ყველა პაციენტამდე მივიდეს ეს ინფორმაცია. დღეს, თბილისში, დიღომში, (ყოფილი რკინიგზის საავადმყოფოს ეზოში), პათოლოგიის კვლევითი ცენტრის ბაზაზე ქსოვილოვანი ან თხევადი ბიოფსიის ნიმუშების საშუალებით, ხდება ეფემაის ლაბორატორიაში ამ მასალის გადაგზავნა და შესაბამისი ინფორმაციის მიღება, რომელზე დაყრდნობითაც შეირჩევა მათთვის სარგებლიანი მკურნალობა.

უდავოა კლინიკური დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის ერთობლივი განვითარების მნიშვნელობა იმისათვის, რომ მოხდეს ზუსტი მედიცინის სრული პოტენციალის გამოვლენა და გამოყენება.

ავტორი არმაზ მარიამიძე (პათოლოგიის კვლევითი ცენტრის ხელმძღვანელი, მედიცინის დოქტორი, ასოცირებული პროფესორი).

 

ამავე თემაზე