2018-06-20 15:14:50
„რუსეთის საპატრიარქო უკვე წლებია აშაკარად და დაუფარავად მართავს ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიას... ქართველებს და უკრაინელებს საერთო გვყავს: რუსეთის იმპერია და იმპერიალისტური საპატრიარქო“ - დეკანოზი ილია ჭიღლაძე
ინტერვიუ საქართველოს საპატრიარქოს დიდი ბრიტანეთისა და ირლანდიის ეპარქიის მანჩესტერისა და ბირმინგემის სამრევლოების წინამძღვართან, დეკანოზ ილია ჭიღლაძესთან
მამა ილია, საქართველოს ეკლესიის წმ. სინოდმა უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიის მხარდაჭერის შესახებ?
მოგესალმებით. უპირველესად უნდა ვიცოდეთ, რომ ამ საკითხის გადაწყვეტა კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქოს ერთპიროვნული უფლებაა, როგორც უკრაინის ეკლესიის დამფუძნებელი დედა-ეკლესიისა, სხვა ეკლესიები პროცესში მხოლოდ სათათბირი ხმის უფლებით მონაწილეობენ. მინდა მოგახსენოთ მოკლე შესავალი უკრაინის რთული საეკლესიო ისტორიის და ამჟამინდელი მდგომარეობის შესახებ: კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქომ უკრაინის ეკლესიის (კიევის სამიტროპოლიტო კათედრის) დედა-ეკლესიამ დაიწყო კანონიკური პროცედურები უკრაინის საერო ხელისუფლების (პრეზიდენტის და პარლამენტის) მიმართვების, მილიონობით უკრაინელის მიერ ხელმოწერილი პეტიციის და უკრაინის ავტოკეფალისტი სამღვდელოების საუკუნოვანი მოძრაობის რეალობის საფუძველზე. საქართველოში უმრავლესობისთვის უცნობია ეს საკითხები, ზოგიერთ მცირემცოდნეს კი ეს საკითხი უკრაინის ყოფილ ეგზარქოსისის, მოსკოვის საპატრიარქო ტახტის ყოფილი მოსაყდრის, აწ უკრაინის დე-ფაქტო პატრიარქის, ფილარეტ დენისენკოს საპატრიარქო ამბიციები ჰგონია, რაც საკითხის სრული უცოდინრობაა. ფილარეტი ამ საუკუნოვანი ისტორიის ერთი ფურცელია მხოლოდ და უკრაინის მეოთხე დე-ფაქტო პატრიარქი. ამიტომ მინდა მოკლე ცნობები მოგაწოდოთ ამ დრამატული დიდი საეკლესიო ისტორიის შესახებ: მე-17 საუკუნის დასასრულიდან მოყოლებული (კონკრეტულად 1685 წლიდან) უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესია, ანუ კიევის მიტროპოლია, რომელიც დღიდან მისი დაარსებისა, ე.ი. 988 წლიდან ექვემდებარებოდა კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქოს, მოსკოვის (რუსეთის) საპატრიარქომ მიიერთა და მთელი ეს სამი საუკუნე ეწეოდა უკრაინის ეკლესიის (რომლის ქვემდებარე ნაწილი იყო თავად რუსეთის ეკლესია მე-15 საუკუნის შუა წლებამდე) რუსიფიკაციას. მარტო ის ფაქტი რად ღირს, რომ საეკლესიო ოკუპაციის ამ საუკუნეების მანძილზე კიევის სამიტროპოლიტო კათედრაზე (საყდარზე) მხოლოდ რუსები დგინდებოდნენ და პირველი უკრაინელი მხოლოდ 1960-იან წლებში დადგინდა (მიტრ. ფილარეტ დენისენკო). კიევის რუსი მიტროპოლიტები იგივე საქმიანობას ეწეოდენ, რასაც საქართველოს რუსი ეგზარქოსები - ადგილობრივი ეკლესიის სრული რუსიფიკაცია. მეოცე საუკუნეში, ჯერ კიდევ 1917 წლიდან, ცარიზმის დამხობისთანავე, უკრაინის ეკლესიის სამღვდელოებამ (ისევე როგორც ქართულმა სამღვდელოებამ), დაიწყო დიდი ავტოკეფალისტური მოძრაობა მოსკოვის საეკლესიო ტყვეობისგან თავდასახსნელად, მაგრამ, რადგანაც უკრაინის ეკლესიის ყველა ეპისკოპოსი იყო ეთნიკურად რუსი, და ბუნებრივია ისინი იყვნენ მოსკოვის ადეპტები, უკრაინელი სამღვდელოება რჩებოდა ეპისკოპოსის გარეშე. ამ სამწუხარო სიტუაციის გამოსწორება სცადა სრ. საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ლეონიდე ოქროპირიძემ, აღუთქვა რა უკრაინელებს, რომ მათ მიერ არჩეულ ორ კანდიდატს მცხეთაში უკურთხებდა ეპისკოპოსად, რომლებიც თავის მხრივ მოახდენდნენ ახალ სამღვდელთავრო ხელდასხმებს უკრაინაში და დააკომპლექტებდნენ უკრაინის ეკლესიის წმინდა სინოდს. სამწუხაროდ, ეს განზრახვა ვერ შესრულდა ყოფილ რუსეთის იმპერიის ტერიტორიაზე მიმდინარე სამოქალაქო ომის გამო: საეპისკოპოსოდ არჩეული ორი მღვდელი ვერ ჩამოვიდა საქართველოში საეპისკოპოსო ქიროტონიის მისაღებად. ეს პრობლემა გადაიჭრა 1920-იან წლებში პოლონეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის დახმარებით, მაგრამ 1943 წელს სტალინმა უკრაინაზე ძალაუფლების აღდგენისთანავე გაანადგურა უკრაინის ავტოკეფალური ეკლესია და აღადგინა მასზე მოსკოვის საპატრიარქოს დიქტატი. ავტოკეფალისტი სამღვდელოების და ეპისკოპატის ნაწილმა, ვინც მოასწრო გაქცევა, გააგრძელა დიასპორაში არსებობა. მათი დიდი ნაწილი 1980/90-იან წლებში კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს შეუერთდა ავტონომიური უფლებით, ნაწილი კი მიტროპოლიტ მსტისლავ სკრიპნიკის მეთაურობით აყალიბებს კიევის საპატრიარქოს 1990 წელს. ამ ეკლესიას 1992 წელს შეუერთდა მოსკოვის საპატრიარქოს კიევისა და სრ. უკრაინის მიტროპოლიტი, ეგზარქოსყოფილი ფილარეტ დენისენკოც სამღვდელოების და ეპისკოპოსების ნაწილით. რომელიც შემდგომში, 1995 წელს გახდა მესამე პატრიარქი ამ ეკლესიისა (პირველი იყო მსტისლავი 1990-1993 წწ., მეორე- ვლადიმერ რომანიუკი 1993-1995 წწ.). 1993 წელს ავტოკეფალური ეკლესია გაიყო ორ ნაწილად. უმცირესობამ ("უკრაინის მართლმადიდებელი ავტოკეფალური ეკლესია") პატრიარქად აირჩია დიმიტრი იარემა, რომლის გარდაცვალების შემდგომ ამ საეკლესიო ფრაქციას მართავდა მიტროპოლიტი მეთოდე კუდრიაკოვი, მისი გარდაცვალების შემდგომ კი მართავს მიტრ. მაკარი. უმრავლესობამ ("უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესია-კიევის საპატრიარქო") პატრიარქად აირჩია ცნობილი დისიდენტი და საეკლესიო მოღვაწე ვლადიმერ რომანიუკი. ამჟამად მიმდინარეობს ამ ორი ავტოკეფალისტური ჯგუფის კვლავ დაახლოების პროცესი. მოსკოვის საპატრიარქოს დაწოლით, დღემდე ვერცერთმა საპატრიარქომ ვერ გაბედა უკრაინის ავტოკეფალური ეკლესიის აღიარება.
მამაო, განგვიმარტეთ, რა არის ავტოკეფალია და როგორ ღებულობს მას ესა თუ ის ეკლესია?
ავტოკეფალია (ბერძნული სიტყვაა და სიტყვასიტყვით საკუთარი მეთაურის/თავის ყოლას ნიშნავს) გულისხმობს რომელიმე ქვეყნის, ან რეგიონის ტერიტორიაზე არსებული ადგილობრივი ეკლესიის, ანუ ქრისტიანული თემის თვითმმართველობას, სტრუქტურულ დამოუკიდებლობას. ავტოკეფალური ეკლესიების ერთობა ქმნის მსოფლიო კათოლიკე (საყოველთაო) სამოციქულო მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთობას. დღეს მსოფლიოში 14 საყოველთაოდ აღიარებული ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიაა. ამ რიცხვში შედის საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიაც. ამათ გარდა არის რიგი ქვეყნების ეკლესიები (ამერიკის, ჩრ. მაკედონიის, უკრაინის, ასევე მონტენეგროსა და ბელორუსიის), რომლებიც იბრძვიან ავტოკეფალიის მისაღებად. მსოფლიოს მრავალი ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის ავტოკეფალიის მიღების პროცესი ისტორიის მანძილზე რთული და წინააღმდეგობრივი პროცესებით იყო დატვირთული და ხშირად სქიზმატური (ანუ "რასკოლნიკური", ე.ი. განხეთქილების) საწყისები ჰქონდათ და აღიარებისათვის ხანგრძლივი ბრძოლის გავლა უწევდათ. თვით რუსეთის ეკლესია 1440-იან წლებში თვითნებურად ჩამოშორდა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს კიევის მიტროპოლიას და გამოაცხადა რა არაკანონიკურად ავტოკეფალია, საუკუნეზე მეტ ხანს, 1589 წლამდე არაღარებული და სქიზმატური ერთეული იყო. იგივე და უფრო მწვავე გზა გაიარა ბულგარეთის ეკლესიამ XIX-XX საუკუნეებში: 1870 წელს თვითნებურად გამოაცხადა და აღიდგინა რა ავტოკეფალია, კონსტანტინოპოლის ეკლესიამ ანათემაზე გადასცა ისინი, თუმცა გავიდა რა განხეთქილების 83 წელი, 1953 წელს კონსტანტინოპოლმა მოუხსნა ანათემა ბულგარეთის ეკლესიას, შეირიგა, აღადგინა ევქარისტიული (თანაზიარებითი) ერთობა და ლეგიტიმურად სცნო ბულგარეთის ეკლესიის ავტოკეფალია და საპატრიარქო სტატუსი. ასევე ურთულესი დაპირისპირება და ევქარისტიული კავშირის გაწყვეტა მოჰყვა 1833 წელს ელადის, ანუ საბერძნეთის ეკლესიის ავტოკეფალურად თვითნებურ გამოცხადებას ადგილობრივ მღვდელმთავრების მიერ კონსანტინოპოლის დედა ეკლესიისგან, რომელიც მხოლოდ 1850 წელს გადაიჭრა შერიგებით და კონსტანტინოპოლის მიერ ელადის ავტოკეფალიის აღიარებით. იგივე შეიძლება ითქვას პოლონეთის ეკლესიის ავტოკეფლიის დაარსებაზე, რომელიც 1924 წელს მოსკოვის საპატრიარქოს მოქმედ ეპარქიებს მიანიჭა მათივე მოთხოვნის საფუძველზე კონსტანტინოპოლმა, რასაც მწვავედ ეწინააღმდეგებოდა და გმობდა მოსკოვის საპატრიარქო და მხოლოდ 1948 წელს აღარა და სცნო მოსკოვის საპატრიარქომ პოლონეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალია. აღარაფერს ვიტყვი იმაზე, რომ 1917-1943 წლებში საქართველოს ეკლესიას რუსეთის საპატრიარქო რასკოლნიკურად, ანუ სქიზმატურად აცხადებდა და ევქარისტიული კავშირი გაწყვეტილი ჰქონდა. დღეს ავტოკეფალიისთვის მთელი ძალებით იბრძვის უკრაინის და ჩრ. მაკედონიის რესპუბლიკის მართლმადიდებლური ეკლესიები. ჩრ. მაკედონიის შემთხვევა უფრო მონოლითური, მკაფიო და მყარია. უფრო რთულადაა უკრაინის მართლმადიდებლების ვითარება, რომელიც გაყოფილია სამ დიდ ეკლესიად: 1990 წელს დაფუძნებული "კიევის საპატრიარქო"-20 მილიონი მრევლი, მოსკოვის საპატრიარქოს კიევის ავტონომიური მიტროპოლია-7 მილ., უკრაინის ავტოკეფალური მეორე ეკლესია-800 ათ. კაცი. უკრაინის ეკლესია- კიევის მიტროპოლია 988-1685 წლებში კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ექვემდებარებოდა, 1685 წლიდან მიიერთა მოსკოვის საპატრიარქომ, რასაც კონსტანტინოპოლი ყოველთვის არალეგიტიმურად მიიჩნევდა, რამდენადაც ეს მიერთება მოსკოვმა ქრთამისა და "საერო მთავართა" ჩარევით მოიმოქმედა. როგორც, სულმნათი წმ. კირიონ მეორე ბრძანებდა: "ეკლესიური მონობა ყველანაირ მონობაზე უარესიაო", და მართლაც ვის, თუ არა ქართველებს, უნდა გვესმდეს თუ რას ნიშნავს რუსული საეკლესიო მმართველობის მარწუხები, რომელიც საკუთარ თავზე გამოვცადეთ 1811-1917 წლებში. უკრაინამ იგივე გზა გაიარა 1685 წლიდან დღემდე! სწორედ ამიტომ მზად იყო პატრიარქი ლეონიდე ოქროპირიძე (1919-1921 წწ.) უშუალო მონაწილეობა მიეღო უკრაინის ავტოკეფალური ეკლესიის ორგანიზაციულ ფორმირებაში, რასაც ხელი შეუშალა უკრაინის და რუსეთის იმპერიის ტერიტორიაზე იმ დროს მიმდინარე სამოქალაქო ომმა.
თქვენი აზრით რა მოხდება თუ სინოდი არ დაუჭერს მხარს ამ გადაწყვეტილებას? ამით თავიდან ავიცილებთ აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის ტერიტორიებზე რუსეთის მიერ ეპარქიების შექმნის საკითხს?
რუსეთის საპატრიარქო უკვე წლებია აშაკარად და დაუფარავად მართავს ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიას, თხუთმეტამდე მღვდელი ჰყავთ დადგენილი აფხაზეთის ტერიტორიაზე და ყველა მათგანი ერთის გამოკლების (მღ. ბესარიონ აპლია/ფილია) მათივე ნაკუთხია სამღვდელო ხარისხებში. ყველა მოქმედ ტაძარს აფხაზეთში, ერთის გამოკლებით (ახალი ათონის მონასტერი), აკონტროლებს მოსკოვის საპატრიარქო, ილორის ტაძარიც მათ მიერ შეთეთრებული და დამახინჯებულია. აფხაზეთის ეპარქიას მართავს მაიკოპისა და ადიღეს რუსი ეპისკოპოსი. რაც შეეხება ცხინვალის რეგიონს, ეს მცირე და ყოველმხრივ დაკნინებული რეგიონი აქამდე არ ხვდებოდა მოსკოვის საპატრიარქოს სერიოზულ ინტერესების სფეროში, რეგიონში მოქმედ ერთადერთ მართლმადიდებლურ ცხინვალის ეკლესიაში დაპატრონებული იყვნენ რუსული სქიზმატური ემიგანტული ეკლესიის ქვემდებარე სამღვდელოება, რომელიც შემდეგ ერთერთ ბერძნულ სქიზმატურ ცრუ სინოდს, კვიპრიანეს ე.წ. წინააღდგომათა სინოდის მორჩილებაში გადავიდნენ და ახლაც ემორჩილებიან (სხვათაშორის, ამავე თვითმარქვია ცრუ სინოდს ემორჩილება ცნობილი განკვეთილი მღვდელი, ყოფილი დეკანოზი ბასილ მკალავიშვილი). მაგრამ პატრ. კირილის მზერა ცხინვალის რეგიონსაც მისწვდა ამ ბოლო დროს და შარშან ცხინვალში უზარმაზარი რუსული ტაძარი გახსნეს. ასე რომ, ცხინვალის ეპარქიაზე დაპატრონებაც 2017 წლიდან მოყოლებული სახეზეა. ერთადერთი რაც ამ დე-ფაქტო საეკლესიო ოკუპაციას შეიძლება მოჰყვეს, არის რუსეთის საპატრიარქოს მიერ ოფიციალურად ეპისკოპოსების დადგინება სოხუმში და ცხინვალში. თუმცა განსხვავებას ვერ ვხედავ ადეღედან და ვლადიკავკაზიდან იქნებია ეს რეგიონები მართული რუსი ეპისკოპოსების მიერ, თუ ადგილზე იცხოვრებენ, ისინი მაინც აკეთებენ იმას, რაც სურთ.
და თუ მხარს დაუჭერს სინოდი უკრაინის ეკლესიას ამით რა პრობლემები შეიძლება შეექმნას ჩვენს ეკლესიას?
პირველ რიგში, ესაა პრესტიჟის და რეპუტაციის საკითხი: ჩვენს ქმედებას თვალს ადევენებს მთელი მართლმადიდებლური სამყარო და მთელი ცივილიზებული მსოფლიოც! ეს თემა სერიოზულ პოლიტიკურ საკითხადაც არის ქცეული და სცდება საეკლესიო სფეროს, რამდენადაც უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალურობა პირდაპირ კავშირშია უკრაინის სახელმწიფოებრიობის მშენებლობის და უსაფრთხოების საკითხებთან. თვალას გვადევენებს და გვყურებს მოძმე უკრაინელი ერი და ელის ჩვენს ძმურ თანადგომას, მტერი კი ჩვენ, ქართველებს და უკრაინელებს საერთო გვყავს: რუსეთის იმპერია და იმპერიალისტური საპატრიარქო. დანარჩენს კი დრო გვიჩვენებს.
ამავე თემაზე
კვირის პოპულარული
ამ კვირაში
ამ კვირაში
ამ კვირაში
ამ კვირაში
ამ კვირაში
კვირის ვიდეოები